Ξέπλυμα μαύρου χρήματος ν. 4557/2018 

Η νομιμοποίηση εσόδων από αδικήματα εγκληματικών δραστηριοτήτων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, προβλέπεται από τον ν. 4557/2018 που είναι η ενσωμάτωση της οδηγίας 2015/849/ΕΕ και άλλες διατάξεις.

Για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος προϋπήρχε ο Ν. 3691/2008 (εφαρμογή της 4ης οδηγίας της ΕΕ) και από το 2018 και μετά ενσωματώθηκαν τρεις ακόμα οδηγίες της ΕΕ να συμπληρώσουν τον ν. 4557/2018 που είναι ο βασικός Νόμος για το ξέπλυμα του μαύρου και να καταλήξουμε στον σημερινό νόμο 4816/2021 για την άμεση εφαρμογή του.

Στην ουσία για την εφαρμογή της οδηγίας της Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουμε 5 χρόνια από το Νόμο 4557/ 2018 και 8 χρόνια από την οδηγία 2015/849/ΕΕ.

Για τη στοιχειοθέτηση της εγκληματικής πράξης με την οποία γίνεται η νομιμοποίηση περιουσίας είναι τα παρακάτω αδικήματα,  όπως :

• η σύσταση εγκληματικής οργάνωσης,
• η δωροληψία και η δωροδοκία υπαλλήλου,
• η εμπορία ανθρώπων,
• η απάτη,
• η κλοπή,  η ληστεία,
• η πλαστογραφία,
• η σωματεμπορία,
• η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, 
• η λαθρεμπορία,
• η φοροδιαφυγή,
• η μη καταβολή χρεών προς το δημόσιο,
• η απιστία,
• τα χρηματιστηριακά αδικήματα 
• καθώς και κάθε αδίκημα από το οποίο προκύπτει περιουσιακό όφελος
• και με ελάχιστη ποινή στέρησης της ελευθερίας του υπαίτιου τουλάχιστον τριών μηνών. 

Τι εννοούμε με τον όρο «ξέπλυμα μαύρου χρήματος»: Είναι η διαδικασία συγκάλυψης ή εξαφάνισης εγκληματικών πράξεων από τις οποίες προήλθαν παράνομα έσοδα και η νομιμοποίηση αυτών αφού υποστούν την ανάλογη τιμωρία οι υπαίτιοι.  

Την αποκάλυψη και την καταγγελία αυτών των εγκληματικών ενεργειών η ΑΑΔΕ την μεταβίβασε εντέχνως στους:

• λογιστές-οικονομολόγους,
•  συμβολαιογράφους,
• δικηγόρους,
• μεσίτες ακινήτων,
• εμπόρους 
• εκπλειστηριαστές αγαθών μεγάλης αξίας,
• Ασφαλιστές
• και σε όσους εμπλέκονται σε συναλλαγές με το Δημόσιο.

Όλοι οι παραπάνω κλάδοι, λόγω της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, μπορούν ανά πάσα στιγμή να μπλεχτούν και να αντιμετωπίσουν βαριές ποινές, εάν βρεθούν αντιμέτωποι ηθελημένα ή μη σε ύποπτες συναλλαγές. 

Οι συγκεκριμένοι κλάδοι επαγγελματιών, σύμφωνα με τον αναίσχυντο τρόπο της ΑΑΔΕ που αποποιείται τις ευθύνες της μεταφέροντας σε άλλους μη ειδικούς και υπεύθυνους, οφείλουν να εφαρμόσουν τον Νόμο και η μη συμμόρφωση επιφέρει ποινές κάθειρξης έως 10 έτη και πρόστιμα έως 1.000.000 ευρώ.

Στην ουσία εάν άθελα τους όλοι οι παραπάνω κλάδοι, εάν περάσουν από τα χέρια τους κάτι παράνομο μπαίνουν σε ένα κυκεώνα προβλημάτων για να αποδείξουν την αθωότητα τους. Όλοι δηλαδή οι κλάδοι είναι στο ίδιο «καζάνι» για να υποστούν οτιδήποτε, κάτι που όπως είπαμε και παραπάνω, η ΑΑΔΕ κωφεύει επί χρόνια να λύσει ένα δικό της πρόβλημα και ψάχνει να βρει θύματα να διεκπεραιώσουν τις δικές της υποχρεώσεις.

Όπως όλοι οι κλάδοι έτσι και οι Λογιστές – Οικονομολόγοι βρίσκονται εν βρασμώ και δυσκολεύει τη δουλειά τους και τη συνεργασία με τους πελάτες τους.            

Τα βασικά αδικήματα ν. 4816/2021:

• Τη μετατροπή ή μεταβίβαση περιουσίας από εγκληματική δραστηριότητα (π.χ. τρομοκρατία, ναρκωτικά, δωροδοκία, απάτη, σωματεμπορία, φοροδιαφυγή κ.α.)
• Την απόκρυψη ή συγκάλυψη της αλήθειας από εγκληματική δραστηριότητα.
• Την απόκτηση ή χρήση περιουσίας εν γνώσει ότι προέρχεται από εγκληματική δραστηριότητα.
• Τις καταθέσεις χρημάτων σε Τράπεζες προερχόμενες από εγκληματικές δραστηριότητες.

Προσπάθειες νομιμοποίηση του μαύρου χρήματος

1. Το παράνομο χρήμα αναμειγνύεται με νόμιμα κεφάλαια σε Τραπεζικούς λογαριασμούς
2. Το μοίρασμα του μαύρου χρήματος σε πολλούς τραπεζικούς λογαριασμούς στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό. 
3. Αγορά ή πώληση ακινήτων, επινόηση κερδών από τυχερά παιγνίδια, κληρονομιές, κλπ
4. Κατανάλωση υπερβολικών ποσών για μεγάλες επενδύσεις και ακριβά τιμαλφή κ.α.

Ερωτήματα…. Απορίες…. Συμπεράσματα

Η Ευρωπαϊκή οδηγία όπως προείπαμε χρονίζει εδώ και 8 χρόνια περίπου. Γιατί η ΑΑΔΕ δεν έπραξε ως όφειλε να την υποστηρίξει και να τη διαχειριστεί?

Μήπως δεν ήθελε να το πράξει γιατί υπάρχουν συμφέροντα είτε πολιτικά είτε μεγάλοι οικονομικοί οργανισμοί ήταν και είναι στο απυρόβλητο?

Γνωρίζουμε όλοι που βρίσκεται πχ η μεγάλη φοροδιαφυγή και πως μπορεί αν θέλει να την βρει η οικονομική αρχή.

Σε όλα αυτά λοιπόν προσπαθεί, αλλά ματαίως προς το παρόν, να βάλει στο παιγνίδι της εξιχνίασης του οικονομικού εγκλήματος τους Λογιστές – Οικονομολόγος, τους Ορκωτούς ελεγκτές, τους Δικηγόρους – Συμβολαιογράφους κ.α.  

Είναι υποχρεωτικό καθήκον να εφαρμοστεί από την Ελλάδα η οδηγία της ΕΕ και θα υποστεί συνέπειες μη εφαρμογής. Η ΑΑΔΕ έχει πρόσβαση σε όλα που απαιτεί το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, όπως πχ στους Τραπεζικούς λογαριασμούς όλων μας και τους κατάλληλους ελεγκτές να βρουν το οικονομικό έγκλημα και θα μπορούσε άμεσα από το 2015 ένα νόμο και να πράξει τα αυτονόητα. Πως μπορεί ο Λογιστής πχ να δει τα απόρρητα του επιχειρηματία και κάθε ιδιώτη? 

Δηλαδή μέχρι το 2020 η ΑΑΔΕ δεν έχει επικαιροποιήσει ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος. Το άρθρο 4 της κανονιστικής οδηγίας της ΕΕ έχει ένα εύρος αδικημάτων που καλούνται να το κάνουν οι προαναφερθείσες κλάδοι και να το εφαρμόσουν χωρίς να γνωρίζουν τα απαραίτητα συστατικά ενημέρωσης της οικονομικής αρχής

Γνωστά είναι επίσης από τους φορολογικούς νόμους, ότι τα πρόστιμα για το ΦΠΑ έχουν το όριο των 50.0000€, τα εικονικά παραστατικά 75.000€, 1000.000€ το εισόδημα και επίσης θεωρείται αδίκημα η μη καταβολή στο δημόσιο ποσό άνω των 200.000€. Το ερώτημα που τίθεται είναι η πολιτεία δεν γνωρίζει από τα στοιχεία που έχει ποιοι διαπράττουν αδικήματα ή φοροδιαφυγή και αντί αυτού μεταθέτει ένα μέρος στον ιδιωτικό τομέα?

Αν συμβεί τελικά αυτά που έχει κατά Νου η ΑΑΔΕ θα υπάρξει σύγκρουση πχ πελάτη και απασχολούμενο Λογιστή ή δικηγόρου κλπ. Άρα θα υπάρχει μία ερμαφρόδιτη σχέση συνεργασίας και συγχρόνως καταδότη. Ο νόμος λέει ότι προφυλάσσει πχ τον Λογιστή να μην καταγγελθεί η συνεργασία τους. Και το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα υπάρξει η εμπιστοσύνη και το απόρρητο μεταξύ τους και με ποια μέσα θα προφυλάξει το Κράτος τον απολυόμενο Λογιστή?

H διάταξη του νόμου επίσης λέει να τηρούν οι παραπάνω κλάδοι στα γραφεία τους ένα αρχείο με τους υφιστάμενους και νέους πελάτες τους και να παρακολουθούν τις συναλλαγές τους και να ενημερώνουν ανάλογα την ΑΑΔΕ. Πως για παράδειγμα μία επιχείρηση που τηρεί απλογραφικά βιβλία μπορεί ο Λογιστής να παρακολουθεί τις δοσοληψίες αυτών των πελατών του? Οι περιστασιακές συναλλαγές έχουν όριο πάνω από 15.000€ σε Τραπεζικούς λογαριασμούς, συναλλαγές σε μετρητά άνω των 10.000€ και υπόνοιες για τρομοκρατικές συναλλαγές χωρίς όρια. Πως λοιπόν ο Λογιστής, ο Δικηγόρος, ο Συμβολαιογράφος και οι υπόλοιποι κλάδοι θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στις συναλλαγές τους? Με ποια εφαρμογή θα γίνονται όλα αυτά?

Επίσης δεν έχει αποσαφηνιστεί από την ΑΑΔΕ πχ. Τι σημαίνει υπόνοια εγκληματικής οργάνωσης,

Τι σημαίνει έχω αμφιβολία, υποψία κλπ για τη συναλλαγή? Επίσης πως μπορώ να ταυτοποιήσω κάποιον συναλλασσόμενο εάν η ταυτότητα του ή το διαβατήριο του είναι νόμιμο? Πως θα διαπιστωθεί η δωροδοκία, η δωροληψία κλπ?

Για τα παραπάνω συμπεράνουμε ότι κινδυνεύουν ποινικά, αλλά και με χρηματικά πρόστιμα οι εργαζόμενοι στους παραπάνω κλάδους, τα οποία είναι δυσανάλογα και πλησιάζουν τα πρόστιμα του παραβάτη επιχειρηματία ή οποιοιδήποτε ιδιώτη. Εδώ χρειάζεται μία κοινή γραμμή όλων των κλάδων αντιμετώπισης του νόμου περί ξεπλύματος μαύρου χρήματος.

Χρειάζεται χρόνος για εκπαίδευση και κυρίως χαμένες εργατοώρες για κάτι «τυφλό» που δεν γνωρίζουμε πως θα υλοποιηθεί. Εδώ να πούμε ότι μόνο οι Ορκωτοί ελεγκτές και οι Δικηγόροι έχουν κανονιστική πράξη πώς να λειτουργούν και τι να προσέχουν. Οι Λογιστές και οι άλλοι κλάδοι δεν έχουν κάνει ακόμα κάποιον κανονισμό σε συνεργασία με την ΑΑΔΕ, αλλά όλοι μαζί οι κλάδοι θα πρέπει να έχουν μεταξύ τους συνεργασία.   

Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι η Ευρωπαϊκή οδηγία να προσαρμοστεί στα Ελληνικά δεδομένα.

Εν κατακλείδι έχουμε μία μετατόπιση, μια προσπάθεια του Κράτους να μεταφέρει σε ιδιώτες δικές της υποχρεώσεις και ευθύνες. Ας ελπίσουμε ότι το Κράτος θα αναλάβει τις ευθύνες του, γιατί γνωρίζει και έχει όλα τα μέσα να πατάξει το Οικονομικό Έγκλημα.   

Γιώργος Σαρδέλης

Οικονομολόγος