95 ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΟΣΤΟΣ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ
95.00 Αποκλίσεις πρώτων υλών – υλικών (Υ)
95.01 Αποκλίσεις άμεσης εργασίας (ΑΕ)
95.02 Αποκλίσεις γενικών βιομηχανικών εξόδων (ΓΒΕ)
95.03 Αποκλίσεις εξόδων διοικητικής λειτουργίας
95.04 Αποκλίσεις εξόδων λειτουργίας ερευνών και αναπτύξεως
95.05 Αποκλίσεις εξόδων λειτουργίας διαθέσεως
95.06
…
95.99
95 ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΟΣΤΟΣ
95.00 Αποκλίσεις πρώτων υλών – υλικών (Υ)
95.00.00 Αποκλίσεις τιμής
95.00.00.00 Πρώτων υλών Υ1
95.00.00.01 Πρώτων υλών Υ2
…
95.00.00.99 Πρώτων υλών Υ100
95.00.01 Αποκλίσεις αποδόσεως πρώτων υλών – υλικών (Υ) Εργοστασίου Α’
95.00.01.00 Πρώτων υλών Υ1
95.00.01.01 Πρώτων υλών Υ2
…
95.00.01.99 Πρώτων υλών Υ100
95.00.02 Αποκλίσεις αποδόσεως πρώτων υλών – υλικών Εργοστασίου Β’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λ/σμού 95.00.01
95.00.03
…
95.00.99
95.01 Αποκλίσεις άμεσης εργασίας (ΑΕ)
95.01.00 Αποκλίσεις τιμής ΑΕ Εργοστασίου Α’
95.01.00.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.01.00.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.01.00.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.01.01 Αποκλίσεις τιμής ΑΕ Εργοστασίου Β’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.01.00
95.01.02 Αποκλίσεις τιμής ΑΕ Εργοστασίου Γ’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.01.00
…
95.01.10 Αποκλίσεις αποδόσεως ΑΕ Εργοστασίου Α’
95.01.10.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.01.10.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.01.10.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.01.11 Αποκλίσεις αποδόσεως ΑΕ Εργοστασίου Β
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.01.10
95.01.12 Αποκλίσεις αποδόσεως ΑΕ Εργοστασίου Γ’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.01.10
…
95.01.99
95.02 Αποκλίσεις Γενικών Βιομηχανικών Εξόδων (ΓΒΕ)
95.02.00 Αποκλίσεις ΓΒΕ από το Βαθμό Απασχολήσεως (ΒΑ) Εργοστασίου Α’
95.02.00.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.02.00.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.02.00.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.02.01 Αποκλίσεις ΓΒΕ από το Βαθμό Απασχολήσεως (ΒΑ) Εργοστασίου Β’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.02.00
95.02.02 Αποκλίσεις ΓΒΕ από το Βαθμό Απασχολήσεως (ΒΑ) Εργοστασίου Γ’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.02.00
…
95.02.10 Αποκλίσεις αποτελεσματικότητας ΓΒΕ Εργοστασίου Α’
95.02.10.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.02.10.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.02.10.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.02.11 Αποκλίσεις αποτελεσματικότητας ΓΒΕ Εργοστασίου Β’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.02.10
95.02.12 Αποκλίσεις αποτελεσματικότητας ΓΒΕ Εργοστασίου Γ’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.02.10
…
95.02.20 Αποκλίσεις προϋπολογισμού ΓΒΕ Εργοστασίου Α’
95.02.20.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.02.20.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.02.20.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.02.21 Αποκλίσεις προϋπολογισμού ΓΒΕ Εργοστασίου Β’
Ανάπτυξη αντίστοιχη του λογαριασμού 95.02.20
…
95.02.99
95.03 Αποκλίσεις εξόδων διοικητικής λειτουργίας
95.03.00 Αποκλίσεις εξόδων διοικητικής λειτουργίας από το βαθμό απασχολήσεως (ΒΑ)
95.03.00.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.03.00.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.03.00.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.03.01 Αποκλίσεις προϋπολογισμού εξόδων διοικητικής λειτουργίας
95.03.01.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.03.01.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.03.01.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.03.02
…
95.03.99
95.04 Αποκλίσεις εξόδων λειτουργίας ερευνών και αναπτύξεως
95.04.00 Αποκλίσεις εξόδων λειτουργίας ερευνών και αναπτύξεως από το Βαθμό Απασχολήσεως (ΒΑ)
95.04.00.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.04.00.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.04.00.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.04.01 Αποκλίσεις προϋπολογισμού εξόδων λειτουργίας ερευνών και αναπτύξεως
95.04.01.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.04.01.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.04.01.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.04.02
…
95.04.99
95.05 Αποκλίσεις εξόδων λειτουργίας διαθέσεως
95.05.00 Αποκλίσεις εξόδων λειτουργίας διαθέσεως από το Βαθμό Απασχολήσεως (ΒΑ)
95.05.00.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.05.00.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.05.00.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.05.01 Αποκλίσεις προϋπολογισμού εξόδων λειτουργίας διαθέσεως
95.05.01.00 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ1
95.05.01.01 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ2
…
95.05.01.99 Τμήματος ή Διευθύνσεως Τ100
95.05.02
…
95.05.99
95.06
…
95.99
5.216 Λογαριασμός 95 «Αποκλίσεις από το πρότυπο κόστος»
Α. Περιεχόμενο και ορολογία
- Στους υπολογαριασμούς του 95 παρακολουθούνται οι αποκλίσεις του πραγματικού από το πρότυπο κόστος, όταν η οικονομική μονάδα εφαρμόζει σύστημα πρότυπης κοστολογήσεως. Οι αποκλίσεις αυτές, σύμφωνα και με όσα καθορίζονται στην παρ. 5.1.301, προσδιορίζονται με βάση το πρότυπο κόστος και με την ακόλουθη ισότητα:
ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΟΣΤΟΣ – ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ = ± ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ
Στην περίπτωση που το πρότυπο κόστος είναι μεγαλύτερο από το πραγματικό, η απόκλιση είναι θετική και επηρεάζει θετικά τα τελικά αποτελέσματα (κέρδος), ενώ στην αντίθετη περίπτωση η απόκλιση είναι αρνητική και επηρεάζει αρνητικά τα τελικά αποτελέσματα (ζημία). - Σχετικά με τη λειτουργία του λογαριασμού 95 λαμβάνονται υπόψη τα εξής:
α. Όταν εφαρμόζεται η πρότυπη κοστολόγηση, αποκλίσεις ανάμεσα στο πρότυπο και στο πραγματικό κόστος προσδιορίζονται κατά κανόνα για τα ακόλουθα στοιχεία:
– Τα άμεσα υλικά (πρώτες ύλες)
– Την άμεση εργασία
– Τα γενικά βιομηχανικά έξοδα.
β. Οι αποκλίσεις για κάθε κατηγορία από τις παραπάνω αναλύονται παραπέρα ως εξής:
– Για τις πρώτες ύλες : – σε αποκλίσεις αποδόσεως
– σε αποκλίσεις τιμής
– Για την άμεση εργασία : – σε αποκλίσεις αποδοτικότητας
– σε αποκλίσεις τιμής
– Για τα γενικά βιομηχανικά έξοδα : – σε αποκλίσεις βαθμού απασχολήσεως
– σε αποκλίσεις αποτελεσματικότητας
– σε αποκλίσεις προϋπολογισμού.
γ. Για να εξασφαλίζεται η παρακολούθηση των παραπάνω αποκλίσεων κατά κέντρο κόστους, κατά φορέα κόστους ή κατά υπεύθυνο, προσαρμόζεται κατάλληλα η λογιστική παρακολούθηση των στοιχείων του ολικού πραγματικού κόστους κατά λειτουργία, τμήμα ή λειτουργική μονάδα, έτσι ώστε από τη σύγκρισή του με το πρότυπο κόστος να προσδιορίζονται οι αποκλίσεις αυτές.
δ. Οι λογαριασμοί συγκεντρώσεως του κόστους (92 ή 93) χρεώνονται με το πραγματικό ύψος των κατ’ είδος ή ομαδοποιημένων στοιχείων κόστους, εκτός, ίσως, από το κόστος των πρώτων υλών για τις οποίες η απόκλιση τιμής είναι δυνατό να προσδιορίζεται, είτε για εκείνες που αγοράζονται, είτε για εκείνες που αναλώνονται. Οι λογαριασμοί αυτοί πιστώνονται με το πρότυπο κόστος, π.χ. των έτοιμων ή ημιτελών προϊόντων που παράγονται, με χρέωση των οικείων υπολογαριασμών του 94. Το υπόλοιπο που δημιουργείται στους λογαριασμούς συγκεντρώσεως του κόστους αντιπροσωπεύει τις ολικές αποκλίσεις κόστους παραγωγής.
ε. Η ανάπτυξη του λογαριασμού 95 γίνεται έτσι ώστε να βρίσκεται σε αρμονία με τη διάρθρωση των λογαριασμών των κέντρων κόστους (92) και του κόστους παραγωγής (93).
στ. Σχετικά με τις αποκλίσεις τιμών των πρώτων υλών ισχύουν τα ακόλουθα:
– Ο προσδιορισμός τους και οι σχετικές λογιστικές εγγραφές απεικονίσεώς τους γίνονται είτε κατά την αγορά, είτε κατά τη βιομηχανοποίησή τους.
– Στην πρώτη περίπτωση οι λογαριασμοί των πρώτων υλών τηρούνται στο πρότυπο κόστος, ενώ στη δεύτερη στο πραγματικό.
– Στην πρώτη περίπτωση, όταν δηλαδή οι αποκλίσεις τιμής των πρώτων υλών προσδιορίζονται τη στιγμή της αγοράς τους και τα αποθέματά τους τέλους χρήσεως αποτιμούνται στο πραγματικό κόστος, οι αποκλίσεις αυτές τιμών κατανέμονται μεταξύ των ποσοτήτων που βιομηχανοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της χρήσεως και εκείνων που παρέμειναν ως απόθεμα στο τέλος αυτής. Σε περίπτωση που η κατανομή των αποκλίσεων κατ’ είδος και μονάδα αποθεμάτων είναι αδύνατη ή δεν κρίνεται σκόπιμη, οι αποκλίσεις που αντιστοιχούν στα πωλημένα αποθέματα καταλήγουν τελικά στο λογαριασμό 98.99 «αποτελέσματα χρήσεως», ενώ οι αποκλίσεις που αντιστοιχούν στα αποθέματα απογραφής εμφανίζονται σε ειδικούς υπολογαριασμούς των αποθεμάτων αυτών (94) συγκεντρωτικά ή κατά κατηγορίες και κατά τη νέα χρήση ακολουθούν την τύχη των νέων αποκλίσεων.
ζ. Σε περίπτωση που τα αποθέματα έτοιμων και ημιτελών προϊόντων παραλαμβάνονται και καταχωρούνται στους οικείους υπολογαριασμούς αποθεμάτων του 94 σε τιμές πρότυπου κόστους και κατά την απογραφή τέλους χρήσεως αποτιμούνται σε τιμές πραγματικού κόστους, η ολική απόκλιση του κόστους παραγωγής κατανέμεται ανάμεσα στα πωλημένα και στα αποθέματα απογραφής τέλους χρήσεως. Σχετικά με τον τρόπο αντιμετωπίσεως των δυσκολιών ή την αδυναμία κατανομής των αποκλίσεων, π.χ. του κόστους παραγωγής κατά μονάδα προϊόντων, ισχύουν όσα καθορίζονται παραπάνω (στ) για τις ίδιες δυσκολίες ή αδυναμίες στην περίπτωση των πρώτων υλών.
Β. Τρόπος λειτουργίας - Ο λογαριασμός 95 χρεώνεται στις ακόλουθες περιπτώσεις, με πίστωση των λογαριασμών:
α. 90.02 με τις αρνητικές αποκλίσεις τιμής των ειδών (π.χ. πρώτων υλών) που αγοράζονται, όταν ο προσδιορισμός των αποκλίσεων αυτών γίνεται κατά την αγορά τους.
β. 91.09 με τις αρνητικές αποκλίσεις τιμής των ειδών (π.χ. πρώτων υλών) που αγοράζονται, όταν κατά την παραλαβή τους δεν είναι γνωστό το πραγματικό κόστος, οπότε η καταχώρισή τους στους λογαριασμούς αποθεμάτων (χρέωση του 94 με πίστωση του 91.09) γίνεται με το πρότυπο κόστος. Μετά τον προσδιορισμό του πραγματικού κόστους χρεώνεται ο λογαριασμός 91.09, με πίστωση του 90.02. Η διαφορά ανάμεσα στη χρέωση και την πίστωση του 91.09 μεταφέρεται στο λογαριασμό 95, εφόσον ακολουθείται η διαδικασία παρακολουθήσεως των αποθεμάτων που αγοράζονται στο πρότυπο κόστος.
γ. 92 με τις αρνητικές αποκλίσεις στοιχείων κόστους των κέντρων κόστους, όταν οι αντίστοιχοι λογαριασμοί χρεώνονται σε τιμές πραγματικού κόστους και πιστώνονται σε τιμές πρότυπου κόστους.
δ. 93 με τις αρνητικές αποκλίσεις του κόστους παραγωγής, όταν οι υπολογαριασμοί του 93 χρεώνονται απευθείας με τα άμεσα υλικά σε τιμές πραγματικού κόστους.
ε. 94 με τις αρνητικές αποκλίσεις τιμών των πρώτων υλών που αναλώνονται, όταν οι λογαριασμοί των πρώτων υλών τηρούνται σε τιμές πραγματικού κόστους και οι αποκλίσεις τιμών προσδιορίζονται κατά το χρόνο της βιομηχανοποιήσεώς τους.
στ. 94 με τις θετικές αποκλίσεις που ανακοστολογούνται στο τέλος της χρήσεως, με τις οποίες μειώνεται το κόστος αποθεμάτων, τα οποία εμφανίζονται στην απογραφή με το πραγματικό τους κόστος.
ζ. 98.99.02 με το πιστωτικό υπόλοιπο του λογαριασμού 95, το οποίο μεταφέρεται στα αποτελέσματα χρήσεως. - Ο λογαριασμός 95 πιστώνεται στις ακόλουθες περιπτώσεις, με χρέωση των λογαριασμών:
α. 90.02 με τις θετικές αποκλίσεις τιμής των ειδών (π.χ. πρώτων υλών) που αγοράζονται, όταν ο προσδιορισμός των αποκλίσεων αυτών γίνεται κατά την αγορά τους.
β. 91.09 με τις θετικές αποκλίσεις τιμής των ειδών (π.χ. πρώτων υλών) που δημιουργούνται κατά την παρεμβολή του λογαριασμού αυτού (91.09), όταν κατά την παραλαβή τους δεν είναι γνωστό το κόστος αγοράς.
γ. 92 με τις θετικές αποκλίσεις στοιχείων κόστους των κέντρων κόστους, όταν οι αντίστοιχοι λογαριασμοί χρεώνονται σε τιμές πραγματικού κόστους και πιστώνονται σε τιμές πρότυπου κόστους.
δ. 93 με τις θετικές αποκλίσεις του κόστους παραγωγής, όταν οι υπολογαριασμοί του 93 χρεώνονται απευθείας με τα άμεσα υλικά σε τιμές πραγματικού κόστους.
ε. 94 με τις θετικές αποκλίσεις τιμών των πρώτων υλών που αναλώνονται, όταν οι λογαριασμοί των πρώτων υλών τηρούνται σε τιμές πραγματικού κόστους και οι αποκλίσεις τιμών προσδιορίζονται κατά το χρόνο της βιομηχανοποιήσεώς τους.
στ. 94 με τις αρνητικές αποκλίσεις, οι οποίες ενσωματώνονται στο κόστος των αποθεμάτων τέλους χρήσεως, όταν τα αποθέματα εμφανίζονται στον ισολογισμό με το πραγματικό τους κόστος.
ζ. 98.99.02 με το χρεωστικό υπόλοιπο του λογαριασμού 95, το οποίο μεταφέρεται στα αποτελέσματα χρήσεως.
